Voorwoord
Jannes Priem behoort tot de enkele mannen uit Putten, die na de bevrijding van 1945 uit de Duitse concentratiekampen in hun geboortedorp zijn teruggekeerd. Hij doet verslag van zijn arrestatie door de Duitse soldaten, die begin oktober 1944 een aanslag van het Nederlandse verzet meedogenloos op de Puttense bevolking wreekten. Zij staken het dorp in brand en voerden de mannen af naar Duitse concentratiekampen. Priem schildert zijn lijden in het concentratiekamp Ladelund en in andere kampen tot aan zijn wonderbaarlijke redding na het bombardement op de schepen met gevangenen in de Lübecker Bocht begin mei 1945. Jannes Priem laat ons tenslotte meevoelen, hoe moeilijk de daarop volgende jaren van zwijgen voor hem geweest zijn, voordat hij in 1992 in Ladelund als het ware zijn tweede bevrijding beleven mocht. Zijn “Memoires van een teruggekeerde” verschenen in het Nederlands in eigen beheer in 1995 bij de herdenking van de bevrijding. Zij zijn het kenmerk van de laat herwonnen vrijheid door Jannes Priem, om over het gebeurde te kunnen spreken. Als een persoonlijk getuigenis heeft de tekst zijn waarde. Historisch wetenschappelijke annotaties of taalkundige ingrepen zijn daarom onzes inziens uit den boze. De tekst werd voor de heruitgave alleen wat bekort; een kennelijke vergissing van de schrijver werd stilzwijgend gecorrigeerd.
“Vergeven – nooit vergeten”
Jannes Priem
Uitgegeven door: Kirchengemeinde St. Petri in Ladelund
Jörn-Peter Leppien
Wetenschappelijk hoofd van de tentoonstelling “Concentratiekamp Ladelund 1944”
Jannes Priem en Harald Richter in Ladelund, september 2012
